Bagan, vùng đất từng bị bỏ quên ở Myanmar

Bagan từng là kinh đô của vương quốc Pagan. Với cuộc thôn tính vương quốc Ramannadesa, vua Anawrahta đã đem về thủ đô Pagan nhiều thánh tích và kinh văn Phật giáo cùng nhiều nghệ sĩ, nhà kiến trúc tài ba. Trong thời gian từ thế kỷ XI đến thế kỷ XIII, các vua Pagan đã cho xây dựng hơn 10.000 đền chùa và tu viện trên vùng đất kinh đô. Đây cũng là thời kỳ chuyển tiếp từ Phật giáo Đại thừa sang Phật giáo Theravada, đánh dấu sự khởi đầu của những truyền thống Phật giáo mới ở Myanmar.

Trải qua thời gian với bao biến thiên dâu bể, Bagan ngày nay vẫn là một thị trấn cổ tích đúng nghĩa. Ngoài hai con đường lớn có trải nhựa, dài khoảng 10km mỗi đường chạy từ Bắc xuống Nam, còn lại đều là đường đất, không có thềm đường hay cống rãnh… Nhìn cảnh người nông dân đánh đôi bò trên những cánh đồng đầy cát giữa những đền tháp hoang tàn, tưởng như nơi đây thời gian đang ngừng lại.

Hiện trên vùng đất Bagan cổ vẫn còn lại 2.217 ngôi đền chùa, trở thành bảo tàng sống minh chứng một thời hoàng kim của vương triều Pagan, hiện thân của lối kiến trúc Mon hầu như không còn tồn tại (Kiến trúc Mon với đặc trưng là những chùa bút tháp đặc kín trong giai đoạn đầu và đến thời hậu Mon là những ngôi đền có kiến trúc rỗng bên trong). Và chỉ có vài chục các đền chùa chính trong số đó được chăm nom và được khách hành hương ghé thăm. Hàng ngàn ngôi đền ít nổi tiếng và nằm xa khuất bị rơi vào tình trạng hoang phế, không tồn tại nổi trước sức công phá của thời gian, đặc biệt trận động đất năm 1975 đã chôn vùi rất nhiều đền, chùa.

Những tưởng Bagan với cuộc sống trầm lặng cùng những đền chùa cổ kính và hoang phế sẽ dần đi vào quên lãng theo thời gian, nhưng du lịch với những khuynh hướng khám phá điều kỳ thú như làn gió mới đã đánh thức nơi đây.

Du khách đến Bagan là để được sống lại cái thời hoàng kim của Pagan, để được tận mắt chiêm ngưỡng bộ sưu tập những ngôi đền chùa cổ kính - nơi mà những dấu ấn thời đại và lịch sử văn hóa xa xưa vẫn còn bàng bạc trong không gian và thời gian.

Bagan tập trung các kiệt tác kiến trúc đồ sộ mà giá trị có thể sánh ngang với hai quần thể đền tháp Phật giáo vĩ đại là đền Angkor Wat của Campuchia và đền Borobodur tại miền Trung đảo Java (Indonesia). Cùng với chùa Shwezigon được đánh giá cổ kính nhất, Bagan còn tồn tại nhiều công trình nổi tiếng như ngôi đền Ananda rộng lớn nhất và được bảo quản tốt nhất; đền Thatbyinyu với kỷ lục về chiều cao được xây dựng vào giữa thế kỷ XII, có thể được nhìn thấy tại bất cứ đâu trong vùng; chùa Dhamma Yangyi là một công trình đồ sộ nhất…

Bên cạnh giá trị lịch sử thì điểm thú vị thu hút khách tham quan nhất của các công trình này là hầu như không sử dụng đến chất kết dính như thời hiện đại mà vẫn bảo đảm được kết cấu bền vững với thời gian. Sự tinh tế của người thợ xưa được thể hiện khá rõ nét qua việc xây dựng những mái vòm lớn, việc bố cục cửa sổ có tính toán để vận dụng các tia nắng chiếu vào khuôn mặt của bức tượng Phật, tạo nên các vầng hào quang tự nhiên vô cùng kỳ ảo.

Đến Bagan, du khách hãy dành thời gian để ghé thăm ngôi làng lá Salay ở phía Nam, nơi vẫn còn lại một số ngôi đền và tu viện cổ được xây dựng hoàn toàn bằng gỗ. Điển hình trong số đó phải kể đến đền Youqson Kyaung được xây dựng từ thế kỷ XIX, với những chi tiết chạm khắc gỗ độc đáo mô tả cuộc đời của Đức Phật. Ở về phía Bắc Bagan, ngọn núi Popa cũng là một trung tâm tín ngưỡng và là niềm tự hào của người dân Myanmar. Trên đỉnh ngọn núi thiêng có ngôi đền thờ lưu giữ rất nhiều tượng Phật lớn, thu hút người sùng đạo đến từ khắp nơi. Bao quanh ngọn núi Popa là vườn quốc gia, những chuyến du khảo bằng xe ngựa hoặc đi bộ xuyên rừng là cơ hội thú vị khám phá các loài chim qúy hiếm. Ngoài ra, bạn cũng có thể ghé thăm các cơ sở làm sơn mài ở làng Myinkaba… Đặc biệt là trải nghiệm ngồi khinh khí cầu lơ lửng trên cao, quan sát toàn cảnh khu di tích và leo lên ngôi chùa cổ Shwesandaw để ngắm bình minh hoặc hoàng hôn trầm mặc.