Làng cổ Thổ Hà, đến là mê

Thuộc tỉnh Bắc Giang, cách thủ đô Hà Nội khoảng 50km về phía Bắc, làng Thổ Hà nép mình bên dòng sông hiền hòa. Vốn chuyên làm đồ gốm nhưng Thổ Hà ngày nay được biết đến là một trong số rất ít người giữ được cốt lõi của làng cổ với nghề truyền thống làm bánh tráng và các sản phẩm từ gạo.

Thổ Hà là một ngôi đình nổi tiếng của Kinh Bắc. Nó được xây dựng vào năm 1692 dưới thời vua Lê Huy Tông. Đây là một công trình kiến ​​trúc trên khu đất rộng 3.000m2 với nghệ thuật điêu khắc độc đáo và đã được chính phủ Pháp xếp vào bảo tàng Bắc Cổ Đông Dương.

Đền Thổ Hà thể hiện một không gian văn hóa tâm linh của người Việt, với một số kiểu kiến ​​trúc tiêu biểu có từ thế kỷ 16. Cổng vào làng có kiến ​​trúc theo nét văn hóa truyền thống của vùng đồng bằng Bắc Bộ, trông rất đậm chất cổ.

Những bức tường xung quanh làng Thổ Hà không hề được trát vữa mà thay vào đó là những mảnh gốm, chum sành tạo nên nét đặc trưng riêng cho làng.
Đây thực sự là một cuộc sống đồng quê với những bức tường đặc biệt thu hút các nhà sản xuất phim, họa sĩ và nhiếp ảnh gia.

Gốm Thổ Hà phát triển mạnh từ thế kỷ 14 là trung tâm gốm sứ của Việt Nam, tương đương với gốm Bát Tràng ở Hà Nội và gốm Phù Lãng ở Bắc Ninh. Sản phẩm của làng nghề này đã nổi tiếng khắp cả nước, đây còn là nơi thờ Lão Tử và những người thầy đầu tiên làm nghề gốm đã xuất môn từ đây.

Gốm Thổ Hà có nét đặc biệt riêng: không thấm nước, ấm gốm màu nâu đỏ, sản phẩm bền dù chôn xuống đất hay ngâm nước… rất bền và chắc chắn.

Khác với những làng quê Bắc Bộ khác, Thổ Hà không dựa vào nghề trồng lúa để sinh sống mà làm nghề gốm và chợ nổi trên sông. Thổ Hà từng là nơi nổi tiếng về Gốm Sành nhưng vào đầu những năm 1980, dân làng Thổ Hà đã chuyển sang làm bánh đa khô (bánh đa nem, nếp cẩm) và nghề làm gốm dần bị mai một.

Trước đây làng chuyên làm đồ gốm, vào những năm 1980, dân làng bỏ truyền thống cũ và áp dụng những truyền thống mới như làm bún, bánh gạo… bạn có thể tìm thấy những gì còn sót lại của quá khứ hòa vào hiện tại tạo nên một cái gì đó truyền thống tại nơi đây.

Ngôi làng là một mê cung của những con hẻm và những con đường nhỏ hầu hết đều rộng khoảng 1m. Đi bộ qua làng, bạn sẽ đi bộ qua và dưới những giàn tre mà người dân địa phương đặt bún về phơi nắng. Người dân ở đây thường sẽ làm việc trong nhà hoặc ngoài làng và hầu hết thời gian thì cả làng đều yên tĩnh.

Khi đến thăm Thổ Hà, chúng ta có thể dạo quanh làng, đi từ chùa qua cổng danh lam rồi đến đình làng. Từ trung tâm của ngôi làng, đi bộ qua những con hẻm nhỏ và có giao lưu với người dân địa phương, bạn có thể cảm nhận và trải nghiệm cuộc sống hàng ngày ở ngôi làng đặc trưng của vùng đồng bằng sông Hồng này.

Nhiều cụ già trong làng vẫn mặc trang phục truyền thống, và nơi lý tưởng nhất để ngắm họ là ở chợ sáng.

Sự truyền thống và nét cổ kính của làng Thổ Hà đã thu hút được rất nhiều du khách trong và ngoài nước muốn tìm hiểu về kiến ​​trúc và nghệ thuật, hoặc cảm hứng nghệ thuật ghé về nơi đây. Nếu ao ước được một lần “sống lại tuổi thơ” trong những ngôi nhà mái ngói đỏ, tường làm bằng bình gốm vỡ hay những chiếc quách bằng đất nung… thì hành trình du lịch làng cổ Thổ Hà bạn nhất định phải đi đấy!